Jargon Free of Jip en Janneke?
Techniek en Jip-en-Janneketaal, wie snapt dat niet?
De verhaaltjes gaan over het dagelijks leven van twee buurkinderen, Jip en Janneke. De hond Takkie en de poes Siepie zijn belangrijke nevenfiguren. Vanwege de eenvoud van de taal in de Jip en Janneke-verhaaltjes werd Jip-en-Janneketaal een algemene aanduiding voor heldere en makkelijke taal. Wie dus begrijpelijke taal wil schrijven moet Jip-en-Janneketaal gebruiken, wordt vaak gezegd. Maar wat voor taal is dat?
Op de afdeling waar ik werk hebben we het dan over ‘in Jip-en-Janneke-taal’ uitleggen van een technische kwestie. Dat is lastiger dan je denkt. De ene keer heb je een kort verhaal met termen die moeilijk te volgen zijn voor niet-techneuten terwijl het ook gebeurd dat een al te eenvoudige uitleg weer zo simpel was dat het een incompleet verhaal opleverde.
Toch is het verstandig om jargon te vermijden. Vooral als je tekst bedoeld is voor een niet-technisch publiek of professionals met een andere specialiteit. Maar ook vakbroeders geven soms een verschillende uitleg aan dezelfde termen, wat voor buitenstaanders natuurlijk verwarrend is. Denk aan de mensen voor wie je schrijft. Ik denk dat mensen graag terugvallen op jargon uit gemakzucht. Het scheelt als je iets met 1 woord kan zeggen in plaats van een uitleg van 1 of meerdere regels. En op websites moet je toch kort van stof zijn?
Wat je ook ziet is dat het het gebruik van ingewikkelde woorden een indruk geeft van professionaliteit, zo van: De ontvanger kan denken ‘Nou die begrijpt blijkbaar al die ingewikkelde woorden, die heeft er verstand van!’ Vaak zie je terug dat mensen gedrag kopiëren, modewoorden. De groep gaat aan de haal met dat typische woord, want dat klinkt heel belangrijk. De kracht zit er echter in om het begrijpelijk te schrijven simpel en te niet kinderachtig, tja dat is dus moelijker dan je denkt, daarom is het nog niet zo eenvoudig om jargon te vermijden. Natuurlijk is ook het gebruik van Engelse termen een goede uitdrukking van je kennis, dit op afdelingen, websites.
Ook ambtenaren staan bekend om wollig en onduidelijk taalgebruik. Je kunt er soms geen touw aan vast knopen. Stukken tekst waarbij je je afvraagt of het gaat om onwetendheid, verstopt achter ondoorgrondelijke termen, of dat je te maken hebt met een verstrooide professor, verstrikt in zijn eigen wereld. Veel documenten zijn niet leesbaar